معرفی گیاه آدنیوم و آموزش شرایط نگهداری آن
اگر دوست دارید از یک گیاه زیبا و متفاوت در خانه خود نگهداری کنید، پیشنهاد میکنیم نسبت به خرید گیاه آپارتمانی آدنیوم اقدام فرمایید. این گیاه جذاب دارای تنهای ضخیم و گوشتی و برگهایی کوچک است که ظاهری خاص به آن بخشیدهاند. روش نگهداری از گیاه آدنیوم نیز زیاد سخت نیست و با مطالعه مقاله زیر میتوانید به راحتی آن را یاد بگیرید.
مقدمهای بر گیاه آدنیوم
آدنیوم ساکولنتی است که تنهای گوشتی و غیر معمول دارد. این گیاه چند شاخه دارد که بر روی آن گلهای زیبا، رنگارنگ و شیپوری شکل رشد میکند. تنوع رنگی این گلها بسیار زیاد است و در ترکیب با تنه عجیب این گیاه زیبایی خاصی را به وجود میآورد.
از این گیاه میتوان به عنوان یک گیاه خانگی زیبا استفاده کرد تا محیط شما را رنگارنگ کند.
ویژگیهای اصلی گیاه
- نام علمی: Adenium obesum
- بومی: صحرای بزرگ آفریقا، منطقه ساحل صحرا، شرق و شمال شرق آفریقا و شبه جزیره عربستان
- خانواده: خرزهره ایان
- نامهای مرسوم: آدنیوم، رز صحرایی، ایمپالا، ستاره صابی
شناخت بیشتر آدنیوم
این گیاه زیبا گونههای مختلفی دارد و همه آنها بومی شرق و شمال آفریقا و شبه جزیره عربستان هستند. این گیاه چند ملیتی اسامی مختلفی هم دارد که همه آنها زیبا هستند. رز صحرایی، ستاره صابی و بطریشور کوتوله، از اسامی این گیاه است.این گیاه بر خلاف اسم مرسومی که دارد یک رز واقعی نیست. آدنیوم جزء ساکولنتهای برگریز است و پنج گونه مختلف برای خرید دارد اما در طبیعت گونههای زیادی از این گیاه وجود دارد که هنوز شناسایی نشدهاند.مدت گلدهی این گیاه طولانی است و اگر در فصلهای سرد محیط مطبوعی برای آن فراهم کنید به خوبی زنده میماند.با توجه به شرایط محیط و نگهداری گیاه آدنیوم ، گلهای شیپوری شکل این گیاه در اندازه و رنگهای مختلفی رشد میکند اما غالبا گلهای آن حدود 5 سانت و با رنگهای سفید، صورتی و قرمز است.
یکی از اختلافهای رز واقعی و رز صحرایی این است که رز صحرایی تحمل خشکسالی را دارد زیرا میتواند آب را در ریشه پیازی و ساقه گوشتی خود ذخیره کند. در طبیعت این گیاه آب را از طریق بارانهای تابستانه ذخیره میکند و در زمستان بیآب، آن را مصرف میکند.
آدنیوم را میتوانید در اندازههای مختلفی پیدا کنید. این گیاه میتواند تا دو متر رشد کند اما میتواند به عنوان یگ گیاه خانگی در گلدان نیز زندگی کند.
شرایط نگهداری گیاه
پنج گونه مختلف از این گیاه وجود دارد که همه آنها مناطق خشک و نیمه خشک را دوست دارند ولی میتوانند در مناطق گرمسیر یا نیمه گرمسیر نیز به خوبی زندگی کنند.
نکته جالب درباره این گیاه کویرنشین این است که تا زمانی که نور کافی، گرما و خاک مناسبی داشته باشد برایش فرقی نمیکند که در کدام منطقه زندگی میکند.
گلهای زیبای این گیاه برای مرغ مگسخوار و پروانهها و زنبورها جذاب است و آنها را به سمت خود میکشد.
نور مورد نیاز
همانطور که قبلا گفتیم برای نگهداری گیاه آدنیوم و برای سرزنده بودن و گل دادن به نور زیاد نیاز دارید.
اگر این گیاه فقط نور صبح یا بعد از ظهر را دریافت کند کماکان رشد میکند اما ممکن است گل ندهد و اگر نور کافی را دریافت نکند ضعیف و کمپشت میشود.
با وجود نور کافی، رز صحرایی یک دوره استراحت بین زمان گلدهی خواهد داشت. گلدهی این گیاه از اوایل بهار تا اواسط تابستان ادامه دارد و پس از حدود 6 الی 8 هفته استراحت، در اوایل پاییز مجددا گل میدهد.
در طول زمستان باید شرایط استراحت گیاه را فراهم کنید و بهتر است گیاه را به مکانی گرم، نورگیر و با نور غیر مستقیم متتقل کنید.
روش صحیح آبدهی
آدنیوم عاشق آبدهی در بهار و تابستان است اما از آ دهی در پاییز و زمستان خوشش نمیآید.
در واقع شما در بهار و تابستان باید مانند یک گیاه گرمسیری با آن برخورد کنید و در پاییز و زمستان مانند یک کاکتوس!
ریشههای این گیاه هیچگاه نباید غرق در آب شوند. در فصل رشد آب دهی را زمانی انجام دهید که خاک گیاه کاملا خشک شده باشد. آب دهی را به آرامی انجام دهید تا کمی خاک را مرطوب کنید و مواظب باشید که خاک بیش از حد خیس نشود.
زمان و روش کود دادن به آدنیوم
در طول فصل رشد (بهار و تابستان) میتوان به این گیاه کودی محلول در آب یا کود گرانوله داد. آدنیوم در بهار از خواب زمستانه بیدار میشود. در این زمان میتوان هر دو هفته یکبار کودی رقیق شده را به گیاه داد اما در تابستان فاصله کوددهی را ماهی یکبار کنید وبه محض رسیدن سرما کوددهی را متوقف کنید و اجازه دهید تا گیاه دوباره استراحت کند.
آیا آدنیوم گیاهی سمی است؟
آدنیوم از خانواده خرزهرهایان است و مانند تمام اعضای این خانواده شیرهای سمی دارد که در صورت تماس با پوست باعث ایجاد خارش یا حتی مسمومیت میشود.
بهتر است آدنیوم را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید. اگر میخواهید این گیاه را هرس کنید حتما از دستکش استفاده کنید و پس از دست زدن یا تعویض گلدان، دستان خود را بشورید.
روش هرس کردن گیاه
آدنیوم گیاهی است که میتواند بیش از حد رشد کند به همین خاطر گاهی نیاز به هرس کردن دارد تا بتواند در اندازه قابل قبول بماند. بهتر است این هرس کردن در فصل رشد گیاه باشد.
اگر گیاهتان را در بیرون از خانه نگهداری میکنید بهتر است هرس کردن را در پایان فصل رشد و قبل از آغاز سرما و آوردن گیاه به داخل خانه انجام دهید. این کار باعث میشود تا گیاه بتواند استراحت مفیدتری داشته باشد و همچنین نگهداری گیاه کوچکتر در داخل خانه سادهتر است.
قبل از انتقال مجدد گیاه به بیرون از خانه در پایان فصل استراحت نیز میتوانید شاخههای مرده یا آسیب دیده را هرس کنید. جدا کردن شاخههای پراکنده نیز اقدام مفیدی است و شما میتوانید از این شاخهها به عنوان قلمه برای تکثیر گیاه استفاده کنید.
گلدان مناسب برای آدنیوم
این گیاه میتواند در هر گلدانی زندگی کند و زیبایی خود را به رخ بکشد اما حرفهایها آدنیوم را در گلدانی سفالی میکارند تا خاک گیاه بتواند به راحتی خشک شود. مزیت دیگر گلدانهای سفالی نسبت به گلدانهای پلاستیکی یا فلزی این است که جریان هوای مناسب را برای ریشههای گیاه تامین میکند.برای خرید گلدان باید به چند نکته توجه کرد:اولا اینکه گلدانی قوی باشد، ریشههای این گیاه بسیار تهاجمی هستند و میتوانند گلدانهای ظریف و نازک را بشکنند.دوما گلدان حتما باید سوراخهای تخلیه آب را در زیر خود داشته باشد تا آب اضافه تخلیه شود.سوما اگر در زیر گلدان از سینی استفاده میکنید باید آب جمع شده در آن را تخلیه کنید تا به ریشههای گیاه آسیب نزند.
نکته مهم:
گلدانهای عریضتر و پهنتر، بهتر از گلدانهای باریک و بلند است زیرا ریشههای گیاه در گلدان عریض پخش میشود و تکیهگاه محکمتری برای گیاه خواهد شد در عوض ریشههای گیاه در گلدان بلند و باریک مانند هویج رشد میکند و نمیتواند گیاه را حفظ کند.
زمان و روش عوض کردن گلدان گیاه
آدنیوم رشد آهستهای دارد و تقریبا هر سه یا چهار سال یکبار به تعویض گلدان نیاز خواهد داشت.
توجه کنید که اگر گلدان گیاه بیش از حد بزرگ باشد ریشههای مهاجم آن رشد بیشتری خواهند داشت که در نتیجه تعداد گلهای گیاه کم میشود.
برای اینکار گلدانی را انتخاب کنید که سه الی پنج سانت بزرگتر از ریشههای فعلی گیاه باشد. گیاه را از گلدان خارج کنید و خاک قدیمی را به خوبی از روی آن تمیز کنید و آنرا مجددا در خاکی تازه و با زهکشی عالی، در گلدان جدید بکارید.
مانند ساکولنتهای دیگر، برای آدنیوم خاک کاکتوس آماده کنید که بتواند آب را به خوبی تخلیه کند تا ریشههای گیاه پوسیده نشود.
چگونه این گیاه را تکثیر کنیم؟
پس از شرح روش نگهداری گیاه آدنیوم به تکثیر این گیاه میپردازیم، آدنیوم را میتوان از طریق قلمه زدن یا بذر تکثیر کرد.
در ادامه روش های تکثیر را مفصل شرح میدهیم:
1. قلمه زدن آدنیوم
اگر این گیاه را از طریق قلمه زدن تکثیر کنید نباید انتظار تشکیل ساختار گوشتی و جذاب این گیاه در بالای خاک را داشته باشید. این ساختار گوشتی که با نام کاودکس شناخته میشود در زیر خاک تشکیل میشود و ممکن است بعدا سر از خاک در بیاورد.
اما مزیت تکثیر از طریق قلمه این است که میتوان چند قلمه مختلف را به یکدیگر پیوند زد تا رنگهای متنوعی از گلها را به دست آورد.
- یک شاخه 15 سانتی از گیاه را ببرید و آن را برای 48 ساعت در روزنامه یا دستمال کاغذی بپیچید، در محلی گرم و خشک قرار دهید تا قسمت بریده شده گیاه خشک شود.
- بعد از دو روز قلمه بریده شده را در خاکی با زهکشی مناسب قرار دهید. میتوانید از خاکهای آماده کاکتوس یا ساکولنت استفاده کنید یا خودتان خاکی ترکیبی بسازید که ترکیبی مساوی از خاک گلدان، کوکوپیت، پیت ماوس و ماسه است. بهتر است برای زهکشی بهتر مقداری سنگ ریزه در کف گلدان بریزید.
- انتهای قلمه را به هورمون رشد آغشته کنید و آنرا در خاک بکارید. با کمک یک اسپری خاک را مرطوب کنید و اینکار را هر چند روز تکرار کنید تا خاک مرطوب بماند.
- یادتان نرود که آدنیوم اهل صحرا است پس نباید بیش از حد آب دریافت کند. اگر خاک گیاه را بیش از حد مرطوب کنید باعث پوشیدن ریشههای گیاه خواهید شد.
- گیاه را به مکانی گرم و نورگیر منتقل کنید. اگر گیاه در داخل خانه است هر یک یا دو روز آن را بچرخانید تا تمام قسمتهای آن نور دریافت کند وگرنه یک سمت آن به سمت آفتاب کج میشود.
- بعد از اینکه اولین نشانههای رشد را در گیاه ببینید خیالتان راحت میشود که اقدام شما مفید بوده و توانستهاید یک گیاه جدید را متولد کنید.
2. کاشتن بذر آدنیوم
مزیت تکثیر آدنیوم از طریق بذر این است که خیال شما بابت تشکیل ساختار گوشتی و خاص این گیاه (کاودکس) در بالای خاک، راحت است.
این ساختار یکی از زیباییهای گیاه است که شاید نتوان از خیر آن گذشت. تکثیر این گیاه از طریق بذر ممکن است سالها طول بکشد به همین خاطر باید صبور باشید.
شما میتوانید بذرهای این گیاه را به صورت آماده خریداری کنید یا از گیاه فعلی خود بذر بگیرید البته به شرطی که چند گیاه در کنار یکدیگر داشته باشید که بتوانند گردهافشانی کنند.
- برداشت کردن بذرهای گیاه
غلاف بذرهای این گیاه شبیه به لوبیا است که به صورت جفتی رشد میکنند. زمانی که این غلافها رسیده شوند متورم میشوند. در این زمان شما باید غلافها را با نخ و توری محبوس کنید تا با باز شدن غلاف، بذرهای گیاه فرار نکنند.
وقتی غلاف بذرها باز شد و توری را باز کنید، کرکهای قاصدک شکل را از آن جدا کنید تا در نهایت بذرهای تازه گیاه باقی بماند.
کاشتن بذرهای گیاه
- برای کاشتن بذرهای آدنیوم باید با خاکی شروع کنید که نیمی از آن خاک کوکوپیت یا پیت ماوس باشد و نیم دیگر آن ماسه یا پوده باشد.
- گلدانی کوچک و کم عمق را انتخاب کنید و آن را در محلی با نور زیاد ولی غیرمستقیم قرار دهید. دمای محیط برای این گیاه باید چیزی بین 26 الی 29 درجه سانتی گراد باشد.
- بذرها را به صورت پراکنده بر سطح خاک بریزید، روی آن را با یک لایه ماسه بپوشانید و با کمک یک اسپری خاک را مرطوب کنید. این کار را هرچند روز تکرار کنید تا بذرها جوانه بزند.
- بعد از سه الی هفت روز باید جوانهها را مشاهده کنید. مرطوب کردن خاک را تا جایی ادامه دهید که بذرها تبدیل به نهال شوند تا بتوان آن را به گلدانی جدید منتقل کرد.
مشکلات احتمالی گیاه آدنیوم
بیشتری مشکلی که آدنیوم با آن درگیر میشود، زرد شدن برگها و لوله ای شدن انها و پوسیدگی ریشه است. مهمترین نکته درباره این گیاه آب ندادن زیاد است. رز صحرایی میتواند آب را در ریشه چاقش ذخیره کند و دیگر دلش نمیخواهد بیش از حد آب دریافت کنند. این گیاه کم آبی را بیشتر از آب زیاد دوست دارد. زهکشی مناسب و آب دادن به میزان کم بهترین شرایط برای این گیاه است تا ریشههای گیاه پوسیده نشود.
- زرد شدن برگهای گیاه
زرد شدن برگها، بدون شک یکی از رایجترین مشکلات در نگهداری از آدنیوم به شمار میرود. طبق تجربیات ما، در اغلب موارد آبیاری بیش از حد مسبب این اتفاق شده است. اما بیایید با هم سایر علل را نیز بررسی کنیم:
1. آبدهی زیاد
اول از همه، باید نگاهی به نوک برگ بیاندازید. در این خصوص، زرد شدن از نوک برگ آغاز میشود و به سمت داخل حرکت میکند. در روزهای نخست، میبینید که برگ در حال تیرهتر شدن است، حالتی مانند کبود شدن. اما پس از چند روز، زردی نمایان شده و برگ کم کم خشک میشود.در این مورد، میتوانید سریعا با کاهش میزان آبیاری، آدنیوم را از خطر نابودی نجات دهید. شاید لازم باشد با کمک یک دستمال کاغذی، گوش پاک کن یا حتی شن و ماسه میزان رطوبت اضافی خاک را جذب کنید.اگر آدنیوم شما از نظر اندازه بزرگ است، بهتر است خاک آن را تعویض کنید. دقت کنید که به گیاه آسیب و اضطرابی وارد نکنید.
حال علت این آبیاری بیش از حد چیست؟ بسیاری از مردم (مانند ما) مدام گیاهان خود را آبیاری میکنند، چون صرفا از انجام این کار لذت میبرند.
اسپری کردن آب و سایر روشهای آبیاری احساس خوشایندی به انسان میدهد و حتی میتواند معتاد کننده باشد! پس هرگاه که خواستید برای رضایت خاطر خود دست به اسپری آب بزنید، کمی درنگ کنید و ابتدا خاک را چک کنید. اگر خشک بود، آنگاه گیاه را آبیاری کنید.
2. آبدهی کم
اگر زرد شدن از مرکز برگها آغاز شده و در حال پیشروی به سمت نوک آن است، احتمالا مشکل آبیاری کم یا کافی نبودن نور است. برای اینکه دلیل اصلی را تشخیص دهید، ابتدا باید خاک را بررسی کنید. اگر خاک خشک است و آدنیوم ظاهری پژمرده با برگهای مات دارد، گیاه تشنه است.
گاهی اوقات عدهای برای وادار کردن آدنیوم جهت ورود به دوران خفتگی، ناگهان آبیاری را کاملا متوقف کرده و آن را در خانه رها میکنند. این کمبود نور در زمستان برگهای زرد را ایجاد کرده و منجر به ریزش آنها خواهد شد.
نجات یک آدنیوم تشنه، بسیار راحتتر از نجات یک آدنیوم غرقاب شده است. کافی است گیاه را به خوبی آبیاری کنید و سپس ان را به مکانی با نور بیشتر ببرید. این کار را در طی زمان و به آرامی انجام دهید، طوری که بلافاصله تحت نور شدید قرار نگیرد. او بالاخره خود را بازیابی خواهد کرد.
3. زرد شدن برگها به صورت طبیعی
اگر هنگامی که به برگهای زرد شده دست میزنید آنها راحت میافتند، یعنی این زرد شدن طبیعی است. برگها در چرخه طبیعی زندگی خود هستند؛ پس از گلدهی زرد میشوند و همه چیز تحت کنترل است. نیازی نیست نگران شوید.راه دیگر برای اطمینان از این نوع ریزش، دست زدن به کاودکس (تنه خرمایی) است. اگر بدنه (کاودکس) سفت و محکم بود، یعنی همه چیز درست است. تنه نباید نرم و پژمرده باشد.
بعضی از افرادی که از آدنیوم نگهداری میکنند، میگویند که این زرد شدن طبیعی اغلب اوقات در فصلی رخ میدهد که در آن بارش باران صورت گرفته است؛ حتی برای گیاهانی که تمام شرایط برای آنها ایدهآل بوده است. در واقع باران میتواند این چرخه را تغییر دهد. بعضی از آدنیومها قبل از آغاز این روند، هالهای قرمز رنگ بر روی برگهای خود ایجاد میکنند.
روند زرد شدن از برگهای پایینی آغاز شده و به مرور به برگهای شاخههای بالایی میرسد. اگر شاهد چنین الگویی در ریزش برگهای آدنیوم خود بودید، نباید نگران شوید. این اتفاق طبیعی است و به آن اعتماد کنید.
4. پوسیدگی ریشه گیاه
اگر چندین بار بر روی برگهای زرد ضربه زدید اما به راحتی نریختند، باید ریشه را بررسی کنید. ممکن است ریشه دچار پوسیدگی قارچی شده و یا بیش از حد در خود پیچیده باشد.
آیا بخشهای سفید رنگ کرکی مانند بر روی ریشه پیدا کردید؟ این یکی از اولین نشانههای پوسیدگی ریشه یا تنه (کاودکس) است.
برای نجات آن، گیاه را کامل از خاک خارج کنید. بخشهای نرم، لزج و آسیب دیده ریشه را به کمک یک قیچی یا چاقوی تیز ببرید. سپس آن را تحت نور خورشید خشک کنید. اجازه دهید برای 14-7 روز استراحت کند. بعد از این مدت، آدنیوم را در خاکی تازه بکارید تا خود را ترمیم کند.
5. آلوده شدن به آفات و قارچها
اگر آدنیوم مورد هجوم این مهمانان ناخوانده قرار گرفته باشد، نقطههای ریزی بر رو یا زیر برگها ایجاد خواهد شد. در مقایسه با زرد شدن طبیعی، رنگ زرد ناشی از آفات روشنتر است.
اگر برگهای زرد طبیعی با یک ضربه ملایم میریزند، برگهای زرد بیمار این طور نیستند. حتی اگر چندین بار مستقیما به آنها ضربه بزنید، هنوز هم به ساقه خود متصل باقی خواهند ماند.
راه دیگر برای تشخیص این مشکل، توجه به تنه (کاودکس) است. در این مورد، معمولا تنه کمی منقبض و کوچکتر میشود؛ به طوری که وقتی آن را لمس میکنید، حس میکنید که دیگر سفت نیست و کاملا نرم شده است. باید تمام بخشهای گیاه را به خوبی بررسی کنید تا وجود تمام آفات را شناسایی کنید. سپس متناسب با نوع، برای نابودی آنها اقدام کنید.
- پوسیدن و فاسد شدن ریشه آدنیوم
اگر گیاه و به تبع آن ریشه را بیش از حد آبیاری کنید، اجزای درونی توپ ریشه متلاشی شده و آن را کاملا شل و لزج میکند.برای یافتن بخش فاسد شده ریشه، باید نگاهی به برگها بیاندازید. اگر برگها کاملا زرد شدهاند و در اثر صربه زدن نمیریزند، به احتمال زیاد مشکل پوسیدگی است. سپس مسیر برگهای زرد را دنبال کرده و ساقه را تا نزدیکترین نقطه به سطح خاک بررسی کنید. آیا اثری از فاسد شدن، نرم شدگی، تغییر رنگ و … میبینید؟
برای چک کردن سیستم ریشه، از دستهای خود کمک بگیرید. تمام نقاط آن را لمس کنید و فشاری جزئی به آن وارد کنید. اگر فقط بخش کوچکی از آن فاسد شده است، به راحتی آن را جدا کنید. سپس مقداری پودر آهک باغبانی یا دارچین بر محل بریدگی بریزید تا ترمیم شود.
اگر نقاطی مشکی رنگ بر سطح ریشه مشاهده کردید یا پوسیدگی در مناطق مختلف آن گسترده شده بود، باید اقدام جدیتری بکنید.
گیاه را از خاک خارج کرده، تمام بخشهای پوسیده را ببرید. سپس آن را بر عکس در مکانی سایه آویزان کنید. مقداری پودر آهک بر نقاط بریدگی بریزید تا التیام پیدا کنند. پس از ترمیم زخمها، مجدد آدنیوم را در خاک تازه بکارید. اگر تمایل ندارید از پودر آهک استفاده کنید، دارچین سابیده شده جایگزین خوبی برای آن است. میتوانید این راهها را نیز برای خلاص شدن از دست بخشهای پوسیده ریشه امتحان کنید:
- با استفاده از یک شلنگ پرفشار، پوسیدگیها را بشویید و جدا کنید.
- ریشههای پوسیده را در محلول آهک بخیسانید تا باکتریهای مضر آن کشته شوند.
- با یک قاشق بخشهای پوسیده را خارج کنید.
- نرم شدن تنه گیاه
نرمی کاودکس (تنه خرمایی) آدنیوم به علت شوک ناشی از جابهجایی، پژمردگی، کم آبی یا مشکلات قارچی ایجاد میشود.
برای نجات آدنیوم، باید به طور موقت تمامی مصرف کنندههای انرژی را از گیاه جدا کنید. با این تعریف، باید تمام برگها، گلها و شاخههای کوچک را ببرید. سپس، بخشهای نرم و سیاه ریشه را نیز با یک قیچی نوک گیری کنید. گیاه را از خاک خارج کرده و اجازه دهید برای 21-7 روز در همان حالت استراحت کند. فراموش نکنید که در این مدت، نباید گیاه را آبیاری کنید.
پس از سپری شدن دوران استراحت، آدنیوم را در خاکی تازه و خنک بکارید. در این مرحله کمی آب به آن برسانید. روند بازیابی میتواند بیش از 3 ماه طول بکشد؛ در واقع طول این مدت به استقامت گیاه شما بستگی دارد. آدنیوم قویتر خواهد شد و مجدد به زندگی طبیعی باز خواهد گشت.